KHUAVAK LE ALIIM

December 21
 Kigin ni

KHUAVAK LE ALIIM

SIMDING:
Isaiah 9:1-7

Khuamial sunga om mite in khuavak mu ding uha; sihna gam ah a teeng mite tungah khuavak kitangsak zo hi.––Isaiah 9:2

KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Micah 4-5
 Mangmuhna 12

Dutch mi limsuaih siam Rembrandt (1606-1669) pen khuavak le aliim tawh kisai-in a tel pen dingin kiciamteh hi. The Adoration of the Shepherds cih lim sungah Bethlehem bawngbuk ii khuazinna, bawngkuang kiimah tuucing nih khukdin-in, adangte ahih leh agamla ah ding uh hi. Khatpa in meivak tawi-a, ahih hangin khuavak taktak ahih leh tua meivak pan hilo-in naungek Jesuh pan hi-a, ama kiim nai teng lawhphei sak hi.

    Jesuh’ suahma kum 700  lai-in Isaiah in Israel-te hon dingpa a gen ciang: “Khuamial sunga om mite in khuavak mu ding uha; sihna gam ah a teeng mite tungah khuavak kitangsak zo hi. Eite-a ding naungeek khat hong kipia-a, eite tungah Tapa hong kipia zo hi” ci hi (Isa. 9:2,6).

   Rembrandt’ suaih lim amute khepeuh i muh dan kibangkim lo ding a, ahi zongin tua lim a enkha khempeuh in tua bawngkuang kiim-ah a om tawh kibangin i tel hi. Eite in khukdin-in i bia hiam, a galkhat pan i en hiam, ahih keileh khuazing sung mah-ah omlai i hiam?

    Christmas in eite khuazing pan hong samkhia-in Khris khuavak eite lungsim sungah hong taangsak nuam hi.– David McCasland

Pasian’ itna a gaal pan i etna in
Lungdamna a va nawkkha bek i hi a;
Khris’ ompihna i theih khak taktak ciang bekin,
I khuazinna khempeuh khuavak hong suak hi.—Hess

Khris sungah upna pen khuazing ah tuah ding hilo-a, khuavak sungah kalsuan ding hizaw hi.

BELHNA MUN

December 20
 Ninga

BELHNA MUN

SIMDING:
Paunak 18:1-10

Pasian’ min pen tausang muanhuai hi-a; thuman mite in beel uha, mun bit hi. – Paunak 18:10

KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Micah 1-3
 Mangmuhna 11

AD1000 kiim a lokhote in galte hong kuan masiahsiah lo-ah giakin om uh hi. Galte’n do dingin a pai tak ciangin kulh tawh a umsa khuapite ah a innkuan-un va bel uh hi.
    Carcassonne khuapi pen akhang khangin bukna khuapi hi den hi. BC 500 kiim-a kilam hi-a, khuapi umna suangtumpite pen Romans , Gauls , Visigoths, Franks, le French galte panin kidalna hi gige hi. A muanhuaina le galvilna tausangpite in khua sunga beel mite ading bitna tampi pia hi.
    Ei thu-um mite in zong, a nungta Pasian sungah bukna ding i mu hi. Paunak Lai Siangtho sungah: “Pasian’ min pen tausang muanhuai hi-a; thuman mite in beel uha, mun bit hi” (Pau. 18:10). “Pasian’ min” in Pasian’ hihna hi-a  --  thumanna, vangliatna, le hehpihna tawh kidim hi. Munbit cih ciangin “lauhuaina tawh a kigamlatna mun” cihna hi.
    Launa i tuak khazel a, bukna ding mun i zongzel hi. Pawl khatte in sum le paai, meltheih cih bangte kiangah manawh uh hi. Ahi zongin Khris’ nungzuite in tuate sangin a muanhuai zaw mun i nei hi. Eite Pasian ii vangliatna le sep theihnate in lauhuaina namkim pan hong huzo hi. Kihtak ding gal peuh n a nei kha hiam? Pasian kiangah pai in, amah i bukna hi. Ama’ sung muanhuaina na ngah ding hi.––Dennis Fisher

    Haksatna ka tuah ciang,
        Tuipi in hong nawk hun ciang,
    Ka honpa ka zong dinga,
        Khris in ka bukna taktak hi. —Woodruff


Hun sia le pha-ah, Topa na bukna hisak in.

TAPA HONG KIPIAZO

December 19
 Nili

TAPA HONG KIPIAZO

SIMDING:
Luka 1:26-33

Eite adingin naungeek khat hong suak-a, Tapa khat hong kipia hi.––Isaiah 9:6


KUMTAWN LAI SIANGTHO:
 Jonah 1-4
 Mangmuhna 10

Handel’ Messiah laphuah sungah ka deih penpen in “Ei ading naungek hong suak” cih pen ka deih hi. A sakkikna ah “Tapa pen ei hong kipia zo” cilailai hi. Tua kammalte pen Isaiah 9:6 sunga kila hi-a, “Eite ading naungeek hong suaka, Tapa khat hong kipia hi” kici hi. Handel in tua Tapa a min phatna tawh kidimsak a, nopci mahmah hi.
 
  Thuciam Thak in tua Tapa pen kua hiam, cih hong telgen zaw hi. Luka 1 sungah, Mary kiang vantung mi khat hong kilang a, Khris-naungeek namli-in genkhia hi. Amah pen Mary’ tapa hi dinga mihing mah hi (1:31). Sangpen Pa’ Tapa zong ahih manin Pasian’ ta hi (1:32). David’ suan ahih manin kumpi nam hi (1:32). Pasian’ Tapa cih min phatna ngah ahih manin (1:35), Pa tawh za neihna kikim hi. Messiah ii zaneihna khempeuh Tapa ahihna tawh kiton-in ngahkhawm gai hi.
  
 Tulai Christmas hunah Amah i biak ciangin, lungdamna le lamdangsakna tawh i lungsim kidimsak ni. Vanglian Pasian in na khempeuh ading a kicing, kisapna omlo a Tapa hong piakhin ta hi. Hong pai un, Amah bia ni!––Bill Crowder

Hi hi, hong hon ding Pa, Tu-in kong dawn uh hi,
Jesuh aw, Na min thang tawntung tahen;
Pa Pasian’ deih Thu, mibangin hong piang ta;
Va bia ni,  hong pai ta un, Khazih Topa. -- Wade



Pasian’ itna Bethlehem khua-ah mibang hong suak hi.

HAWM KHIN TUANLO

December 18
 Nilai ni

HAWM KHIN TUANLO

SIMDING:
Late 107:1-9

Amah in a dangtaak lungsimte lungkim sak-a, hoihna tawh kidimsak hi.––Late 107:9


KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Obadiah
 Mangmuhna 9

Ka tunu Julia in Uganda gam Busia ah tagah sang-ah tawmvei sung na va sem hi. Tua banga asep a tawpna lam ciangin, mangpha khak ding hun hong tungta hi. Sumaya a kici numeino nu pen hong dahmai keei a: “Zing ciang nang hong ciahsan ding, mai kaal ciang zong Siama dangte’n hong ciahsan lai ding” hong ci hi.
    Tua bang a cih kawm-in tawmvei khit ciangin tua numeino nu in, “Ko bel hawm mahmah ding ka hi ve. Ahi zong no hong taisan tuanlo ding.” Julia zong thukim hi. Tua khit ciangin tua nu in: “Pasian, ko tawh hong omkhawm ding, ko hawm kisa kei nung” ci-in gen hi.
    Ei le ei ki-en taktak lehang, i sunglam hawm theimawk hi. Mi tawh kipawlkhopna, itna, nu le pa vai, sum le paai, min le za, gualzawh nopna cihte i lunggulh ciangin, i lunggulh zah ngahlo i kisak hun tampi om hi. Van hoih, van manphate in i lunggulhna hong phulkhia sak theizel hi. Tuate i lunggulh hangin a taktak i ngah kha kei-a, akhem khat peuh i ngah thei zawsop hi. Tua zong sawtvei kimang tuanlo hi. C.S. Lewis in “I neih lian pen in kisapna hi” ci-ngiat hi.
    Pasian adingin hong kibawl hi-a, a tawpna ciangin bangmah in hong lungkimsak zolo ding hi. Amah tawh lo-in, i lungsim hawm hi. Amah in i lungsim deihna teng hong cingsak zo bek hi (Late 107:9).–David Roper

Topa, Nangma’ hoihna le itna tawh hong dim in.
Nang losiah lei le van-ah ka deih dang omlo hi.
Nanglo-in, bangmah ka hi kei uh hi.
Nang sungah lungdamna kicing ka muh manun lungdam ung.

Amah kihello kilemna le nopna taktak Pasian nangawn in hong pia theilo ding hi. -- C.S. Lewis

ITNA LE THAPIAKNA

December 17
 Ninih

ITNA LE THAPIAKNA

SIMDING:
Filippi 4:10-18

Topa tungah ka lungdam hi... Pasian’ thu na zak ciil a kipan tuni dong thuman citak  na hih man-un..–Filippi1:3,5

KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Amos 7-9
 Mangmuhna 8

Tagah nasep asem ka lawm kiang pan hih laikhak ka ngahkha ngei hi: “Zanni, ka zum sungah ka tut laitak, sual tungah mikte buai mahmah cih ka mu hi. Tua mikte nung ka zuihzuih leh, mik tulza tampite in ka zum innpi’ zuak teng nekhin mangta hi. Neek theih neek mawh teng ne uh hi. Ka nasemte khat in tua mikte notkhia khin hi kei leh, ka zum innpi pen patauh huai mahmah hi.”

    Tua miksi tangthu hong genkhit ciangin ka lawm in, “Nang nasepte e leh, bang hiam?” ci-in hong dong hi.  Khat veivei, nopsakna mun a taisante’ kiang panin thuhilhna le theihsakna i kisam hi. Pasian in nasep tuamtuam sem dingin hong sam a, pawlkhatte bang haksatna bekbek himai hi. Mikte neeksa zum innpi ah a kah ka lawm aa zong a baih hituanlo-a, min le za deihna tawh a sep hilo hi.

    Amah le thu-um mi tampite in i lungsim sungah Khris bek om-in, i nopsakna teng i nusiat ciang, eima’ santek panin Ama’ min a thangsakte i hihna kilang hi cih i phawktek hi. Filippi khuate’ panpihna tungtawnin Paul a nuntak mah bangin, eite zong kilawmtatna (Fil. 1:5), sum le paai (4:16), le kidon kikepna (4:18) te ah i kihuh thei hi. Pasian’ nasem dingin mundang a zuan mi khat tha i piak ciangin, amaute a sawlkhia Pasian a it taktak i hi ding hi.––Dave Branon

Topa, lolai ah nasem tampi a kisam ahihna  hong theisak in. Ka innkuan-un ka huh theih bangbang va huhin, thapiakna le huh piakna tawh apang ding hong huh in.

Mi’n hong it ding sangin i it ding; ngah ding sang piak ding; hong kisep ding sang va sepsak ding, cihte nuntakna ah vangliatna ahi hi.

Leh Gamtat

December 16
 Nipi Khuavaak

LEH GAMTAT

SIMDING:
Matthai 16:21-28

Kei hangin a nuntakna a suplawh mi in nuntakna mu ding uh hi.
____Matthai 16:25

KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Amos 4-6
 Mangmuhna 7

Chicago gun pen adangte tawh kibanglo-in lehluan hi. Tua khua-a omte in niin buakna-in zang ahih manin engineer-te in tuma kum 100 lai-in a lehluansak ahi hi. Kisilna tui, awngtui, le set van tawh kisai niinte tua gun sungah hong luang a, Michigan bual tuipi sungah hong kikhol uh hi. Tua tui pen tua khua mite in ne ahih manin mi tampi in natlawh-in si uh hi. Tua bualtui sungah a lut loh nadingin, a ki-lehluansak ahi hi.
    Jesuh’ nuntakzia i et ciangin, leitung mite’ mitmuh ah a leh gamtat peuh hithei hi. Minthang kumpi ahih manin zawngkhalna mun pan hong piang hi. Mi banga hong piang Pasian ahih manin mite’ mawhsakna thuak hi. Mawh baanglo mipa ahih manin singlamteh tungah mimawh bangin thuak hi. Ahi zongin Pa’ deihna bangin nungta tawntung hi (John 6:38).
    Eite zong Khris’ nungzuite i hih manin, Jesuh’ lungsim le nuntakzia tawh i kizeem kul hi. Lehtat zong kisa mai thei hi. I galte thupha pia ding (Rom. 12:14), hauhna sangin Pasian’ thu zui ding (1 Tim. 6:6-9), thuak laitak lungdam ding (James 1:2) cihte pen leitungzia tawh kilehbulh hi. Ahi zongin Jesuh in, “Kei hangin a nuntakna a suplawh mi in nuntakna mu ding uh hi” (Matt. 16:25).
    Na nuntakna a lehlam aa nungta na kisak leh zong patau kei in. Pasian in na tuate khempeuh Ama’ minthan nading, le mainawtna dingin hong zang nuam hi.–Jennifer Benson Schuldt
Topa ka Pasian, leitung tawh kilehbulh-in
ka gamtat zawh nading tha hong guan in.
Nang’ muhna pan a manlote ka pelh zawh nading,
Nang’ lungdam nading, le Na minthan nading hisak in.

Jesuh’ lungpuak le nuntakzia tawh i kizep ciangin,
ei’ nuntakna ah Ama’ ompihna alak i hihi.

Christmas Omlo Kum

December 15
 Nipi Ni

CHRISTMAS OMLO KUM

SIMDING:
Luka 2:36-38

Joseph le anu in Jesuh’ kammal hangin lamdangsa uh hi.––Luka 2:33


KUMTAWN LAI SIANGTHO:
Amos 1-3
 Mangmuhna 6

Tunung kumin Christmas hoh kibawl lo hiam, ka ci nuam phial hi. Ahang in, Missouri ah ciah ding cih ka geel uh hangin vuuk tamluatna hangin ka ciah theikei uh hi. Tua mun ah kumsim-in bawl theizel ka hih manun Minnesota dong bek kipai thei-a, tua pan Michigan ka zuankik leuleu uh hi.
    Nipi ni khat ka pastor pa un thu hong hilh hi. Amah in, “Eite’ lam-et Christmas pen letsongte le innkuan kimuhkhop ding ciang bek ahihleh, i lam-etna ngiamlua hi. Tuate nop mahmah-in, zong lungdam huai mahmah a, ahi zongin Christmas pen Khris hong paina le hong gupkhiatna hizaw hi.”
    Simeon le Anna-te in naungek Jesuh amuh uh ciang Pasian’ hotkhiat lungdamna thu hangin nuampha mahmah uh hi (Luka 2:25-38). Messiah hong pai mateng nungta ding ci-a Kha Siangtho’ theihsak Simeon in naungek amuh ciang kiko a: “Nong hotkhiatna ka mit teekteekin ka mu hi” (tg. 30) ci hi. Meigong numei Anna in Pasian’ nasem-in a om kawm, Jesuh a muh ciangin, “Jerusalem a suahtak nading lam-enin a ngak mi khempeuh tungah hih naungek thu a gen hi” (tg. 38).
    Christmas hun laitakin thu hoihlo, hong nawngkaisak thu tampi omkha dinga, ahi zongin Jesuh le hong gupkhiatna in i dawnzia ding thu hoih hong musak hi.––Anne Cetas
Tua Christmas zing ni manpha hun in,
Khris hong suah zawh kum tampi hita mahleh,
Mihingte in Topa bia ding uha,
I honpa, Jesuh, Bethlehem naungek en ding uh hi.
—Hutchings

Jesuh pen tua pawi i dawnna a bulpi hi tawntung hi.